बेदिल हा दिलरुबा जिवाचा छळते ही बेचैनी
आज दिलाच्या सुलतानास्तव झुरते ही मुलतानी!
परवाच पेपर मध्ये वाचलं, की 'सं. कट्यार काळजात घुसली' मधली ही रागमाला आता दिवाळी अंकामध्ये ऐकायला मिळेल. बरंच वाटलं. वाचून. (म्हणजे इंटरनेट वर, एमपी 3 मध्ये ऐकता येईल)
खरं तर माझा आणि शास्त्रीय संगीताचा फार म्हणावा असा संबंध नाही. माझी ताई हार्मोनीयम शिकायची तेव्हा मी पण थोडीफार हौस फिटवून घेत असे इतकंच. पण नाट्यसंगीत वगैरे ऐकायला अगदी ९-१० वर्षांची असल्यापसून आवडायचं.
कळायचं काही नाही. पण त्या वयातही फिल्मी गाणी कमीच ऐकली. पुढे ती कमी भरून काढली ती redio वर लागणारा हिंदी गाण्यांचा कार्यक्रम ऐकून. मग तेव्हा मात्र खूप ऐकली. पण नाट्यगीत काहीतरी वेगळंच आहे हे मात्र समजलं होतं तोवर.
पुढे ११ वी-१२ वीत असताना, पुण्याला, माझी रूम मेट रोज सकाळी उठून रियाझ करायची. आमच्या रूम च्या जवळच तिच्या आत्त्याची खोली होती. आत्या नवीन घरी रहायला गेल्यावर ती खोली म्हणजे सुचाची म्युझिक रूम झाली होती. पहाटे तिचा रियाझ ऐकू आला की जीव अगदी एवढा एवढा होऊन जाई! सुरेख लागलेला तानपुरा पहाटे पहाटे ऐकायचं भाग्य होतं माझं! मलाही अभ्यासाला बसताना अगदी फ्रेश वाटायचं. तिची बहिण सीमा तबला वाजवायची तेही तितकाच छान वाटायचं. आम्ही शाळेत असताना कार्यक्रमात तबला-पेटी असे, पण असा हा 'रियाझ' ऐकतोय म्हणजे काहीतरी मोठं काम करतोय असा वाटे मला. माझी १२वी असल्यामुळे जास्त थांबत नसे मी रूम वर, लायब्ररी मध्ये जाऊन दिवसभर अभ्यास झाला कि मग संध्याकाळी क्लास, मेस मधून जेवण वगैरे आटपून येत असे मी. पण त्यामुळे सकाळी जाताना आणि रात्री आल्यावर या दोघींचं गाणं ऐकून दिवस सुखात जायचा. गाण्याची ओढ किंवा चटक अशी लागली. मग ती कमी झालीच नाही.
डिप्लोमा साठी परत रत्नागिरीला आले आणि मे महिन्यात नाटक बघायची हौस करून झाली. 'कट्यार..' तेव्हाच पाहिलं मावशीबरोबर जाऊन. मानापमान, स्वयंवर, एकाच प्याला, शांतीब्रह्म...आणि नाट्य संगीताचे कार्यक्रम भरपूर ऐकले. रागमाला तेव्हाच ओळखीची झाली. पुढे प्रत्येक रागाशी तोंडओळख झाली. गाणं शिकणं शक्य नव्हता, आणि हट्टही नव्हता. जे मिळत होतं त्यात समाधान होतं. पण हळूहळू माझ्या संग्रहात तबला, सतार, पेटी, बासरी, संतूर अशी rekordings वाढत होती. सीडीचा जमाना आल्यावर तर अनेक गोष्टी एका सीडी मध्ये आल्या. माझं संग्रह वाढला.
अनेक दिग्गज मंडळींचे सूर कानावर पडू लागले. आईचा कायम पाठींबा होता. बाबाही कधी काही बोलले नाहीत. फक्त अभ्यास होतोय न याकडे मात्र त्यांचा लक्ष असे. त्यात काही कमी-जास्त वाटला तर मात्र ते सांगत असत, आता पुरे झाला तुमचा गाणं! पण सगळं समजून घेऊन त्यांनी एक छान गोष्ट करून दिली आम्हाला. झोपायच्या जागेजवळ एक सॉकेत केला, टेप रेकोर्डेर ठेवून गाणी ऐकायला. "संगीत झोप" घ्या म्हणायचे आम्हाला!
छापून आलेलं वाचायचं असं व्रत माझं, त्यामुळे पेपर मधले गाण्याची माहिती सांगणारे लेख सुद्धा वाचून झाले त्या वेळी. मग अच्युत गोडबोले-सुलभ पिशवीकर यांची लेखमाला, प्रभा अत्रेंचं पुस्तक, अरुण दाते यांचं आत्मचरित्र, संगीत नाटकांबद्दल रंजक माहिती असं सगळं वाढायला लागलं. मजा येत गेली.
आज राहुल देशपांडे यांनी गायलेली एक बंदिश ऐकली (बंदिश आणि चीज यातला फरक मला माहित नाही) आणि हे लिहावंसं वाटलं. आत्ताही काम करताना मे नेट वर किशोरी अमोणकर, प्रभा अत्रे, झाकीर हुसेन, अशा कोणाचंतरी रेकोर्डिंग लावून ठेवते.
आयुष्यात जसं पुस्तक नकळत शिरलं आणि आयुष्याचा एक भाग होऊन राहिलं, तसंच गाणंही नकळत आलं आणि मनाशी सूर जोडले गेले. मी इंजिनिअर आहे ही जशी ओळख, तशीच मला गाणं ऐकायची आणि पुस्तकांची आवड आहे ही सुद्धा ओळख मिळाली मला!