सहा ऋतूंचे सहा सोहळे येथे भान हरावे...

थंडीचा कडाका जरा कमी होईल अशा विचारात असतानाच एकदा मी खिडकीतून बाहेर बघत होते. माझा हा फार आवडीचा उद्योग झालाय आता. समोर दूरवर एम्पायर स्टेट ची बिल्डींग दिसते.... सगळा मॅनहॅटन व्ह्यू....वेळ कसा जातो कळत नाही!
....तर असाच बघत असताना खाली स्विमिंग पूल कडे नजर गेली. पूल ची साफ-सफाई चालू झाली होती. म्हणजे आता तो सुरु होणार तर...असा विचार मनात येऊन गेला. समर ची तयारी...त्या आधी स्प्रिंग, म्हणजे वसंत ऋतू! आणि एकदम नजर शेजारच्या झाडांकडे गेली. बघते तर काय!! इवली इवली पोपटी पानं वार्यावर झुलत होती!! कालपर्यंत जिथे नुसत्याच फांद्या दिसत होत्या तिथे आज चक्क पालवी फुटली होती! वसंत ऋतू, पालवी या गोष्टींचा इतका आनंद मला कधीच झाला नव्हता. मी थोड्या वेळाने खाली गेले आणि समोरच्या बिल्डींग कडे पाहिलं, तर तिथे चेरी ब्लॉसम चं झाड फुलांनी भरून गेला होता. नाजूक फिक्कट गुलाबी फुलं! निसर्ग कात टाकतो म्हणजे काय हे मी प्रत्यक्ष बघत होते, नव्हे, जगत होते! हा ऋत सगळ्यांना एवढं वेड का लावतो ते उमजायला लागलं होता हळू हळू. आणि मग हा रोजचाच खेळ झाला. खिडकीतून बघायचं, झाडाची पानं थोडी जास्त हिरवी दिसतात का....अजून कोणत्या झाडांना फुलं आलीयेत...कोणते रंग आहेत...
हवा जसजशी बदलत होती तशी ही रंगांची उधळण पण छटा बदलून खुणावत होती. त्यात मला सरप्राइज म्हणून विश्राम ने वॉशिंन्ग्टन डीसी ची ट्रीप काढली. तिथे या वेळी चेरी ब्लॉसम पूर्ण बहरला असणार होता. तिथे गेलो तेव्हा किती पाहू नि किती नको असं झालं होतं. खूप फोटो काढले. इतके, कि मेमरी कार्ड संपलं! त्या ट्रीप बद्दल पुन्हा कधीतरी लिहीन....
मी हवेतला हा बदल अनुभवत होते. खूप वारा, मधेच पाऊस, पराग कणांमुळे येणाऱ्या अलार्जीज, सर्दी....या काळात लोकांना हा त्रास खूप होतो. पोलन रेट म्हणजे पराग कण हवेत पसरण्याचा रेट सुद्धा हवामान अंदाजात दिलेला असायचा. सकाळी उठून पाहिलं कि पार्किंग मधल्या गाड्यांवर परागांचा हलकासा पिवळसर थर दिसे. डोळे लाल होणं, शिंका येणं, पोलन स्पेशल सर्दी :) असं काय काय नवीन नवीन कळत होतं. हळू हळू हवेतला उष्मा वाढायला लागला होता. ४ ला मावळणारा दिवस ६-७ पर्यंत पुढे गेला होता. "अजून थोडं थांब, ८ वाजता पण उजेड बघशील.." असं मैत्रिणी सांगायच्या. मला सगळ्याचं अप्रूप वाटत होतं. कितीही मोठं झालं तरी माणसातल लहान मूल कधी डोकं वर काढेल सांगता येत नाही..तसंच माझं झालं होतं.
आणि खरंच एक दिवस आम्ही बाहेरून आलो तेव्हा रात्रीचे ८ वाजले आहेत हे केवळ घड्याळाकडे बघून कबूल करावं लागत होतं. मस्त उजेड होता बाहेर!! लोक आरामात फिरत होते, आईस क्रीम खात होते, खरेदी करत होते..
समर चालू झाल्याचा आनंद प्रत्येकाच्या चेहऱ्यावर दिसत होता. जागोजागी समर सेल्स लागले होते. खरेदीची दुकानं भरून गेली होती. समर स्पेशल कपडे, खाद्यपदार्थ, आणि बरंच काय काय.....बगीचे उघडले होते, वेळा बदलून रात्री ८ पर्यंत केल्या होत्या. आमच्या सोसायटीचा बगीचा पण फुलांनी आणि मुलांनी भरून गेला! मग खूप भारतीय लोक तिथे दिसू लागले. ओळख नसतानाही ओळखीचं हसू लागले. असं बाहेरच्या देशात आल्यावर मग किंमत कळते कधी कधी.
माझ्या मनात विचार चालू झाले. (ही पण एक सवय इथे येऊन वाढली आहे. दिवसभर एकटीच असल्यामुळे आपुला संवाद आपल्याशी असं चालू असतं. मन म्हणजे लायब्ररी झाली आहे. वाट्टेल त्या विषयावरचं पुस्तक चालू असतं)
स्प्रिंग-वसंत म्हणजे अवखळ बाल्य जणू! खट्याळ....नाजूक आणि हवाहवासा वाटणारा. लहान बाळासारखा अल्लड. मनस्वी. हवापण तशीच. कधी सोसाट्याचा वारा, कधी पावसाच्या धारा...आकाशात रंगांचा गालीचा पसरलेला. एखाद्या चित्रकाराने कसल्यातरी विलक्षण आवेगाने कुंचल्याचे फटकारे मारावेत तसे मावळतीचे आणि उगवतीचे रंग....परागांचा पिवळसर शेला.
साधारण मार्च महिन्यात हि वसंताची चाहूल लागते...म्हणजे वर्षाचा तिसरा महिना..जणू सृष्टीलाच तिसरा महिना असावा....सगळी हवा अशी कि 'न्हालेल्या जणू गर्भवतीच्या सोज्वळ सुंदर मोहकतेने' आपल्या साद घालते आहे असं वाटावं....

आणि मग येणारा समर...तारुण्याचा जल्लोष...उत्साहाचा मूर्तिमंत झरा!! सकाळी ६ ला उजाडणारा दिवस रात्री ८ ला मावळणार! आपल्या आयुष्यातला जसा तारुण्याचा काळ सगळ्यात मोठा तसाच हा समर सुद्धा. कर्तृत्वाची साक्ष मिरवणारा.
उत्तिष्ठत, जाग्रत, प्राप्य वरान्निबोधत....उठा, जागे व्हा, चांगल्या कामाचा आशीर्वाद मिळावा असं सांगणारा...खूप काम करा, आयुष्याचा आनंद घ्या, भरपूर फिरा, खूप बघा, ऐका, अनुभवा.....जगा!

आणि मग येतो तो हेमंत...हेमंत म्हणजे 'हेम आहे अंती ज्याच्या असा तो' हा बहुव्रीही समास काय तो सोडवलेला शाळेत असताना...पण झाडांच्या शेंड्यांवर खरंच सोनं उधळव तसा हेमंत पाहायला मिळतो तो इथेच. खरं तर इथे या ऋतूला फॉल म्हणजे पानगळीचा ऋतू म्हणतात..म्हणजे आपला शिशिर ऋतू...ते काहीही असो...ती रंगांची शोभा बघावी ती इथेच. पिवळा, गुलाबी, क्वचित निळा सुद्धा रंग असतो पानांना. आता थोडे दिवसांनी मलाही बघायला मिळेल. मी बघितलाय ते फक्त विश्राम ने काढलेल्या फोटो मधून. आता या वेळी मला प्रत्यक्ष बघायला मिळेल.

आणि पानगळ झाली कि मात्र सगळं भकास होऊन जाईल...पर्णहीन झाड...पक्षी नसलेले बगीचे..आणि मुलं आणि फुलं नसलेली पार्क्स...पुन्हा एकदा ४ वाजताच होणारा अंधार...आणि त्या अंधारात हरवून जाणारी मायानगरी अमेरिका!!

शतकानुशतकं हे ऋतुचक्र चालू आहे, चालू राहणार आहे......आपल्या आयुष्यासारखाच. बाल्य, तारुण्य, हेमंतासारखा परिपक्व नितांत सुंदर असा उतरवायचा काळ, आणि मग सन्यस्त वृत्ती दाखवणारा हिवाळा...विरागी....पांढरा शुभ्र. हिमालयाच्या पावित्र्याची आठवण करून देणारा.
तसा पाहिलं तर एक भौगोलिक सत्य, पण नीट विचार केला, तर हेच ऋतुचक्र आपल्याला जगण्याची कला शिकवून जातं!!

पोकोनोज ट्रिप

अमेरिकेमध्ये प्रत्येक ऋतू वेगळा असा अनुभवायला मिळतो. मी इथे जेव्हा आले तेव्हा थंडीचा कडाका होता. खूप बर्फ...खूप थंडी... -१५ वगैरे असायचं तापमान.
पण त्यातसुद्धा मजा होती. खरंतर बाहेर जायचं म्हणजे कंटाळवाणा प्रकार वाटे. थर्मल वेअर घालायचे, मग जीन्स वगैरे, मग स्वेटर, हातमोजे, पायमोजे, वरून ओवरकोट....इतका सगळा सरंजाम घालेपर्यंत बाहेर जायचा उत्साह मावळून जायचा.
मी जेव्हा पहिल्यांदा स्नो बघितला तेव्हा वेड लागायचं बाकी होतं. इतका बर्फ मी आयुष्यात पहिल्यांदाच बघत होते. घरात बसून खिडकीतून फोटो वगैरे काढून घेतले खूप. मग आम्ही कुठे बाहेर गेलो कि (लक्षात राहिला तेवढ्या वेळी!) फोटो काढले.
त्या सीझन मध्ये काढलेले सगळे फोटो एस्कीमोन्सारखे आले आहेत. किंवा अंतरालाविरांसारखे.
पण मग बाहेर गेलं कि आवडायचा. मुद्दाम थंडीत जायचे पण काही स्पॉट्स होते. आम्ही गेलो होतो एका ठिकाणी. पोकोनोज माऊंटन्सला, स्कीईंग करण्यासाठी. खरं तर पहाटेच निघायचं म्हणून आदल्या रात्री शिरा आणि पहाटे लवकर उठून भरपूर खिचडी करून ठेवली होती मी. पण उठायच्या नाही तरी निघायच्या हिशोबात आमची पहाट अंमळ उशिरा झाली, आणि सकाळी ९:१५ ला आम्ही निघालो.
बर्फावर स्कीईंग करणं हा एक छान अनुभव आहे. (फक्त हे समजायला ७-८ वेळा पडून, कंबर वगैरे शेकून घ्यावी लागली, आणि इतका करून धड नाहीच जमलं मला!!)विश्रामला खूप मस्त जमलं स्कीईंग. बर्फावर स्केटिंग करायलाही येतं त्याला, त्यामुळे स्कीईंग मधली मजा पण त्याला घेता आली. नव्याने स्कीईंग करणाऱ्यांसाठी एक ट्रेनिंग सेशन होतं. ते आम्ही केलं आणि मग स्वत: करायला गेलो. खरं तर त्या सेशन च्या शेवटी मी जोरात आपटले बर्फावर (बहुतेक ८ व्यांदा), तेव्हा पायात गोळा आला. मला चालणं पण जमेनासं झालं आणि एकूण सगळं बघता हीच माझी पंढरी म्हणून मी खालीच थांबले. विश्राम आणि त्याचे मित्र हिल्स वर जाऊन स्कीईंग करत येणार होते, मग मी कॅमेरा घेऊन फोटो काढायला घेतले. पण एकूण ट्रीप छान झाली. त्या वेळी ४ वाजताच अंधार पडायला सुरुवात होत असे. मला एक तर असल्या थंडीची सवय नव्हती, त्यात भोवती सगळीकडे नुसताच बर्फ, हातमोजे घातले होते तेही पूर्ण लोकरीचे. बर्फात चालतील असे हातमोजे घालायला विसरलो होतो आम्ही. त्यामुळे हात अधिकच गार पडले होते. शेवटी ५ वाजून गेले, तिन्हीसांजा मिळाल्या आणि मी विश्राम ला सांगितलं की आता जाऊया परत नाहीतर माझा इथे पुतळा होईल. मग सगळे निघालो. मला कॅमेरा धरतासुद्धा येत नव्हता इतके हात गोठले होते. मग बेसिन शोधून, तिथे कडकडीत गरम पाण्याखाली हात धरले आणि हाय!!! सुया टोचाव्यात तशा झिणझिण्या आल्या हाताला! पण २ मिनिटात आपले हात हलू शकतायत ही सुखद जाणीव झाली, आणि आम्ही निघालो. याच्या मित्राने गाडी आणली होती, त्यात बसलो. त्यानंतर सगळ्यात छान जर काही झालं असेल तर ते हे, की पिशवीतून मी साबुदाण्याची खिचडी आणि गोड शिरा काढला आणि आम्ही ५ मिनिटात सगळं संपवून टाकलं! दिवसभर काहीही न खाता नुसती मस्ती केली होती बर्फात. आणि थोडसं अन्न पोटात गेल्यावर भुकेची जाणीव जास्त झाली. मग हायवे वर एका ठिकाणी थांबून खूप गरम कॉफी आणि खाणं खाल्लं. परत एकदा माझ्या हाताला सुया टोचून घेतल्या. इलाजच नव्हता. रात्री ८ ला घरी आलो आणि पुन्हा एकदा गर्रम गर्रम पाण्याने अंघोळ केली. मग मात्र रजई घेऊन जी झोपले ती सकाळी ९ ला उठले होते!! त्या वेळी जाणवलं कि बात जितनी सिधी लागती है उतनी है नाही!! हात पाय हलतायत ही जमेची बाजू होती, पण बाकी काम करताना पाय दुखत होताच. आपण वन पीस आलोय हाच काय तो आनंद!
अशीच थंडीची मजा घेत होते मी, आणि मग वसंत येणार....असा एकूण उत्साहाचं वातावरण दिसायला लागल आणि मी खुश झाले. एका नव्या ऋतुच स्वागत करायला मीही उत्सुक होतेच!